The Dark Knight Rises (2012)

Ηεύλογη απορία μετά την θέαση του The Dark Knight Rises είναι για τις διαφορές που έχει σε σύγκριση με τις υπόλοιπες εκδόσεις του Batman. Σίγουρα είναι ο πιο πολιτικοποιημένος Batman τόσο από την τριλογία του Nolan όσο και από τις υπόλοιπες κινηματογραφικές του μεταφορές. Επίσης είναι ο πιο “σύγχρονος” Batman που έχει γυριστεί ποτέ, καθώς φαίνεται να ασχολείται με πράγματα του σήμερα και όχι με μία γενικευμένη πάλη καλού και κακού. Θέλει να πείσει πως είναι και ο πιο ρεαλιστικός Batman, καθώς τα προβλήματα δεν αγγίζουν τα όρια του παραλόγου και οι κακοί δεν είναι απλά οι γνωστοί αλλόφρονες παρανοϊκοί που θέλουν να σπείρουν τον τρόμο για την δικιά τους ευχαρίστηση ή και για την υστεροφημία τους. Έχοντας αυτά τα στοιχεία, το αναπόφευκτο συμπέρασμα είναι πως το τέλος της τριλογίας, είναι ίσως και η καλύτερη μεταφορά του ήρωα στην οθόνη. Δεν είναι ούτε λάθος ούτε και σωστό αυτό.

Ο Christopher Nolan κάνει αξιόλογες προσπάθειες να χρησιμοποιήσει κάτι τόσο δημοφιλές στην pop culture των τελευταίων δεκαετιών όσο ο Batman, ως εργαλείο προβολής των θεμάτων του. Αυτό όμως δεν κάνει το αποτέλεσμα πάντα απολύτως πετυχημένο. Η αναγνωρισιμότητα που κουβαλάει από μόνος του ο superhero θα μπορούσε να είναι το τέλειο όχημα για μετάδοση κάθε είδους ιδεολογίας που θα οδηγούσε σε βαθύτερες κοινωνιολογικές αναλύσεις. Ο σκηνοθέτης πιάνεται σε αυτό και αποφασίζει να προβάλλει ένα από τα φλέγοντα ζητήματα τόσο στην Αμερική σήμερα αλλά και γενικότερα στην Δυτική κοινωνία. Δίνει βήμα στην έμμεση προβολή των occupy κινημάτων και αρχικά θέλει να εξηγήσει τους λόγους που οδήγησαν τον κόσμο στους δρόμους όταν καταπιέζονται από το 1% που κατέχει τον πλούτο της Gotham City, της Αμερικής, του πλανήτη.

Αν και ιδανική η αρχική ιδέα που βασίζει την ταινία του, ο Nolan αναγκάζεται να τοποθετήσει όσους θα έπρεπε να εξυμνεί, απέναντι στον θεατή. Όπως οι κάτοικοι της Gotham έρχονται αντιμέτωποι με το δίλημμα της συμμετοχής τους στην αυτοαποκαλούμενη λαϊκή επανάσταση ή αλλιώς να βάλουν τον ατομισμό τους πάνω από το κοινό συμφέρον και έτσι να θυσιαστούν για χάρη τους όλοι οι υπόλοιποι. Οι θεατές από την άλλη αντιλαμβάνονται σε ένα βαθμό τα δίκαια των αιτημάτων των κακοποιών αλλά αναγκαστικά θα πρέπει να είναι με την μεριά του καλού σε αυτή την μάχη. Οι ιδέες του Nolan δεν είναι ριζοσπαστικές ούτε καν επαναστατικές φτάνουν να αγγίξουν το πρόβλημα μέχρι εκεί που δεν γίνεται ενοχλητικό. Άλλωστε μετά για την λύση του θα αναλάβει ο Batman. Παρόλα αυτά αξίζει να του αναγνωριστεί πως αναπτύσσει την ιδεολογία του με πραγματιστικό τρόπο σε μία mainstream ταινία που θα έχει σαφώς μεγαλύτερη πρόσβαση στο κοινό από τις τις ουσιαστικά ανατρεπτικές ταινίες. Αποφεύγει οριακά να γίνει διδακτική και να θυμίσει παραδοσιακή συνταγή αλλά δεν είναι και προφανώς ικανή να αλλάξει καμία ισορροπία στην Αμερικάνικη κοινωνία.

Στιλιστικά ο Nolan παραμένει πιστός στην τεχνοτροπία που είναι γνωστός. Ο ρυθμός που τρέχει η ταινία δεν είναι ενοχλητικός και ούτε προφανώς άσκηση ύφους, αυτό το έκανε στο Memento, αλλά σίγουρα είναι λίγο πιο γρήγορος και αυτό έχει ως θύματα μία πιο ομαλή ροή και αφήγηση. Ίσως αν υπάρξει κάποια στιγμή μία director’s cut εκδοχή της ταινίας να προστεθούν τα χαμένα κομμάτια, που μπορεί μεν να μην αφαιρούν τίποτα από την πλοκή αλλά σε ορισμένες στιγμές πλήττουν την υπερβολικά προσεγμένη αισθητική της. Επίσης στην απόπειρά του για να καλύψει όλη την επιθυμητή από τον ίδιο και τους παραγωγούς θεματολογία και να κρατήσει ταυτόχρονα μία εύθραυστη ισορροπία φαίνεται αδύναμος να διαχειριστεί όλο αυτό το υλικό. Εξόφθαλμο παράδειγμα το άνευρο και αταίριαστο φινάλε που το μόνο που προσφέρει είναι το Hollywood touch που απαιτείται. Θα ήταν σαφώς πιο challenging να τελειώσει μερικά λεπτά πριν.

Ένα ακόμα θύμα της διαχείρισης του υλικού του είναι και η ανάπτυξη των χαρακτήρων. Με εξαίρεση τον Bruce Wayne (Christian Bale), τον Blake (Joseph Gordon-Levitt) και τον Bane (Tom Hardy), οι υπόλοιποι χαρακτήρες δεν αποκτούν το βάθος που θα έπρεπε στον βαθμό που χρειάζεται. Η Anne Hathaway δυστυχώς μένει ανεκμετάλλευτη, ο Gary Oldman απλά περιφέρεται ως συνέχιση του προηγούμενου και η Marion Cotillard δείχνει εντελώς μπλοκαρισμένη. Είναι ίσως και η πρώτη ταινία Batman με την πιο περιορισμένη εμφάνιση του ήρωα. Στις στιγμές όμως που εμφανίζεται, η δράση δεν φτάνει στα επίπεδα που οφείλει η legacy της σειράς. Βέβαια οι man to man σκηνές είναι άκρως χορογραφημένες αλλά δεν αρκούν για να προσδώσουν στιγμές έντονης συγκίνησης ή αγωνίας. Ακόμα και αν δεν ήταν γνωστό πως πρόκειται για την τελευταία ταινία της σειράς, υπάρχει διάχυτο στην ατμόσφαιρα το αίσθημα της ολοκλήρωσης σε ένα δραματικό και ορισμένες στιγμές πένθιμο τόνο. Η απόπειρα της εκβίασης του συναισθήματος ίσως ενοχλήσει, ειδικά όταν αυτό συμβαίνει από το πρώτο μισάωρο. Αυτό σε συνδυασμό με την βραδυφλεγή εξέλιξη που δεν προσφέρει έντονες κλιμακώσεις πριν το φινάλε δίνουν έναν πιο σοβαρό τόνο στην ταινία.

Ίσως ο Nolan φαινομενικά να φαντάζει ρεαλιστής και πως ακολουθεί την πραγματικότητα αλλά στην ουσία αυτό που επιθυμεί είναι να γυρίζει μία extravaganza του αληθινού κόσμου. Στην ουσία ο Nolan είναι οπερετικός και δεν κρύβει πως χρησιμοποιεί το τεράστιο budget που έχει στη διάθεση του, για να δημιουργήσει κάτι που πρέπει και θέλει να μείνει αξιομνημόνευτο. Σίγουρα η επιλογή του να σκηνοθετεί με αυτόν τον τρόπο δεν σημαίνει πως τον ξεπερνά. Παρά τις όποιες ατέλειές του, γνωρίζει και ξέρει πως αυτό είναι το είδος του και το υπηρετεί σωστά. Το γεγονός πως γυρίζει πιο σκοτεινά και παίρνει πολύ περισσότερο στα σοβαρά τον χάρτινο superhero του, δεν τον κάνει αυτόματα σημαντικότερο σκηνοθέτη εν γένει. Η σύγκριση ανάμεσα σε fun filmmakers που μεταφέρουν comics στην οθόνη και στον Nolan είναι άδικη. Οι πρώτοι θέλουν να διεκπεραιώνουν εκείνος θέλει να δημιουργήσει. Δεν θα ήταν υπερβολή να χαρακτηριστεί ο καλύτερος αυτή τη στιγμή αυστηρά σε αυτό το genre και αναμφίβολα για τον ίδιο τον Christopher Nolan το The Dark Knight Rises είναι το magnum opus του.